НовостиСветот на работникот

КАКО ИЗГЛЕДА ЧЕТИРИДНЕВНА РАБОТНА НЕДЕЛА НА БАЛКАНОТ:„Премногу добро за да биде вистина“

   Време за читање 11 минути

Веќе неколку години ова е животно и деловно мото на Драгиша Савковиќ од Белград, шеф на продукција во Микроелектроника.

Неговата компанија е една од ретките во регионот која работи четири дена во неделата по осум часа, за што работниците се платени како да ги одработиле сите пет.

„Кога ќе добиете три дена за одмор, тоа е како да имате мини одмор секоја недела.

„Во понеделник доаѓаш расположен, со волја, не гледаш во часовникот кога си одиш дома, сето тоа можеш да го почувствуваш веднаш“, изјави тој за Би-Би-Си на српски, додека звукот на машините може да биде се слуша во позадина.

Идејата за подолг неделен одмор, така што вработените ќе работат вкупно 32 часа за кои би биле платени исто како и за 40, последниве години се шири низ Европа.

„За време на пандемијата на Ковид, видовме дека вработените не само што бараат плата, туку им е важен и квалитетот на живот.

„Работодавците се најдоа под притисок да понудат нешто повеќе од пари, со желба да ги намалат трошоците“, вели Тања Јакоби, директорка на Центарот за истражување на јавна политика, за Би-Би-Си на српски.

Голема студија од Велика Британија покажала дека вработените кои работеле четири дена во неделата се поздрави и чувствувале помалку стрес, додека повеќето компании кои биле дел од студијата продолжиле да го применуваат овој модел.

И покрај тоа што идејата за четиридневна работна недела е сè поприсутна, сепак бројот на компании што ја усвоиле е мал, особено на Балканот.

Мартина Шќепиќ, една од сопственичките на хрватската компанија Web Power Adria, чии вработени работат четири дена, го поставува прашањето: „Дали ја мерите продуктивноста или присуството?

„Компаниите кои се фокусирани на присуство, дека луѓето треба да седат во канцеларија од девет до пет, никогаш нема да го имаат начинот на размислување потребен за четиридневна работна недела.

Онаму каде што работодавачот не ја следи секоја минута од работата, туку само сака работата да биде завршена, можете да размислите за тоа“, изјави тој за Би-Би-Си на српски јазик.

„Премногу добро за да биде вистина“

Продуктивноста е збор што Лука Бирса, еден од основачите на словенечката ИТ компанија Визионект, често го користи кога зборува за четиридневната работна недела.

Во времето кога пред две години цел свет дозна за големиот експеримент во Велика Британија, тој доби неочекуван предлог.

Еден од инженерите во компанијата, која се занимава со креирање решенија за деловни простории, му рекол дека можат да пробаат сличен модел.

„Звучеше премногу добро за да биде вистина.

„Реков: „Мислам дека четиридневната недела нема да работи, но ако можете да смислите експеримент каде што ќе го пробаме, јас сум подготвен да го пробам“, изјави тој за Би-Би-Си на српски.

Во компанијата, објаснува тој, никогаш не било важно вработените да бидат во канцеларија.

„Ние всушност имаме луѓе кои работеле од плажа во Тајланд, еден од нашите менаџери досега патувал во над 100 земји работејќи“, вели Бирса.

За да се даде зелено светло, неопходно беше експериментот да покаже дека продуктивноста, задоволството на вработените и деловната култура нема да се променат во текот на четири работни дена.

Анализите покажаа дека продуктивноста остана иста, додека нивото на стрес кај вработените се намали.

Иако новиот начин на работа беше успешен, а компанијата забележа рекорден раст, не сите вработени ја прифатија промената.

„Компаниите не се добротворни организации.

„Мораме да заработуваме пари, се натпреваруваме со другите и не можеме да си дозволиме да бидеме просечни, мора да бидеме врвни“, вели тој.

Ова дополнително значи дека вработените се свесни за очекувањата.

„Некои прашуваат: „Дали ќе можам да го имам истиот ефект за четири дена како за пет дена?“, што е сосема разумно.

„Исто така, има луѓе кои уживаат да работат пет дена во неделата и за кои работата е суштински дел од нивниот идентитет“, додава тој.

Во неговата компанија, која има околу 70 работници со просечна возраст од 30 до 40 години, работата е организирана така што различните денови може да се земаат како бесплатни, бидејќи тие треба да им бидат достапни на европските и американските клиенти во текот на целата работна недела.

И покрај успехот, Лука вели дека скратената работна недела е проследена со „стигма“.

„Слушнав за неколку агенции во Словенија кои го примениле овој модел и успеале да бидат подеднакво продуктивни.

„Кога клиентите дознаа дека работат пократко, сакаа да им платат 25 проценти помалку“, вели тој.

Во Америка, на таков потфат се гледа и со допир на потсмев, додава тој.

„ИТ секторот е многу конкурентен и постои култура да се туркате до максимум.

„Кога велите дека работите четири дена, тие мислат дека сте слаби, дека не сте вистинска компанија“, вели тој.

Презентациска сива линија

Британски успех

Три четвртини од вработените рекле дека чувствуваат пониско ниво на исцрпеност на работа, а 39 отсто од нив рекле дека биле помалку под стрес за време на шестмесечна работа четири дена во неделата, покажала студијата во која учествувал Универзитетот во Кембриџ.

Во шестмесечниот пилот проект учествуваа 61 компанија и околу 2.900 вработени од Велика Британија.

Приходите на компанијата останаа речиси непроменети, а голем број фирми забележаа дури и благ пораст, беше заклучено.

Презентациска сива линија

„Сите сакаме слобода“

Набргу откако пандемијата на Ковид почна да стивнува, Web Power Adria, мала хрватска компанија со околу 15 вработени, одлучи да тестира четиридневна работна недела.

Со оглед на тоа што во текот на двете пандемични години, кои беа обележани со работа од дома, сопствениците забележаа дека продуктивноста е поголема, сакаа да им се „вратат“ на вработените, вели Мартина Шепиќ, една од сопственичките на компанијата која се занимава со дигитална маркетинг.

„Решивме дека најдобрата предност што можеме да ја понудиме е слободното време“, вели тој.

Прво поминаа низ пробен период, а по неколку месеци го пронајдоа моделот на кој работат и денес.

Вработените, кои се главно млади економисти и информатичари, се поделени во три групи така што секоја група има по еден слободен ден во текот на работната недела – понеделник, среда или петок.

„Мораме да им бидеме достапни на нашите клиенти пет дена во неделата, за да не можеме да кажеме: „Ја затвораме продавницата и немаме во петок“, објаснува тој.

Овој модел, вели сопственикот, првично бил начин да се привлечат млади професионалци.

„Ние бевме мала компанија, која не можеше да се бори и да се натпреварува со платите на поголемите ИТ или фармацевтски компании, кои ги крадеа нашите вработени.

„Сфативме дека можеме да им понудиме на луѓето нешто повредно од парите, а тоа е слободно време“, објаснува тој.

Споредувајќи го периодот пред и по воведувањето на четиридневната работна недела, таа нагласува дека продуктивноста е поголема, бројот на боледувања е преполовен, клиентската база е зголемена, додека само еден вработен ја напуштил компанијата.

Презентациска сива линија

Од исцрпеност до депресија

Истражувањето на Галуп покажа дека луѓето кои работат четири дена во неделата известуваат за исцрпеност на работа малку почесто од оние кои работат пет дена.

„Некои луѓе го поминуваа слободното време спиејќи, бидејќи беа многу уморни од претходната работа.

„Некои паднаа во депресија, некои почувствуваа притисок дека за четири дена нема да можат да го направат тоа што ќе го направат за пет дена. Истражувањата покажаа дека овој модел функционира различно на различни луѓе“, вели Јакоби.

Потенцира дека не треба да се сфаќа несериозно четиридневната работа и дека се бара внимателна организација.

„Ваквата промена може да предизвика и скршеници, па имаше и такви кои се обидоа, а потоа побрзо се вратија на старо“, додава тој.

Тој смета дека новиот модел уште долго нема да влезе во законите.

„Борбата за осумчасовна работа беше борба меѓу држави – работодавачи – синдикати.

„Со четиридневна работна недела синдикатите играат многу помала улога, а се се решава во преговори меѓу работодавачот и работникот“, заклучува тој.

Презентациска сива линија

„Не е сè до бизнисот“

Истражувањата покажаа дека нема сектор каде што е невозможно да се воведе четиридневна работна недела, вели Тања Јакоби.

Драгиша Савковиќ објаснува дека рокот на приспособување на неговата компанија на четири работни дена траел долго.

Работното време постепено се намалуваше секој ден, прво за половина час, потоа за час и час и половина, за на крај да дојде во неработните петок.

За вработените особено е важно петок да е денот кога не доаѓаат на работа, бидејќи на тој начин добиваат продолжен викенд.

„Тие два-три дена јас и сопругата ги користиме да ги посетиме нашите родители кои живеат во близина на Ваљево.

„Додека работевме пет дена, со децата кои одеа на училиште во смени, беше многу потешко да се организираме“, објаснува тој.

За него клучот е во „автоматиката“, што многу делови од работата ги вршат машини за да се зачува секоја секунда.

Сепак, вработените треба добро да ја знаат сопствената работа за да препознаат што може да се поедностави и автоматизира.

„Ако треба да притиснете копче 70 пати, но навистина не мора, тогаш не треба да го притискате, туку треба да се најде системско решение.

„Кога ќе заштедите неколку секунди или минути на секое место, доаѓате до неработен петок“, вели тој.

Савковиќ вели дека подеднакво е важно вработените да го прифатат новиот модел, што подразбира и исклучителна посветеност на работата во работно време.

Тој нагласува дека работниците ретко излегуваат од претпријатието, дека платите и производството се зголемени, а пет дена во неделата тешко би се вратил на стариот начин на работа.

„Животот не е само работа, има и други работи.

Извор: BBC.rs