Нова студија за нападите од ајкули: Можеби не се толку виновни колку што се мислеше

Ајкулите можеби не се толку одговорни за ретките напади врз луѓето како што досега се претпоставуваше. Во нова студија објавена денес, научниците тврдат дека барем некои од угризите од ајкули треба да се разгледуваат како облик на самоодбрана.

Истражувањето го спровеле морски биолози од Франција и е објавено во списанието Frontiers in Conservation Science. Анализирајќи податоци за напади од ајкули низ светот, научниците процениле дека околу 5 проценти од таквите угризи се од чисто одбранбена природа – односно не се обиди за фаќање плен. Истражувачите сметаат дека овие наоди би можеле да помогнат во спречување на идни напади.

Главниот автор на студијата, Ерик Клуа, експерт за ајкули од Универзитетот PSL, одлучил да ја истражи темата врз основа на лични теренски набљудувања во Француска Полинезија.

„Одбранбен механизам што укажува на одговорноста на луѓето, а не на ајкулите“

Таму често слушал приказни за рибари кои систематски убивале ајкули што случајно се заглавиле во рибарски мрежи. Тие ајкули понекогаш ги гризеле рибарите ако не биле веднаш усмртени. Исто така, слушнал за случаи каде ајкули гризеле нуркачи што ловеле со харпуни – при што изгледало дека нападот е мотивиран од обидот да се одбрани сопствениот плен.

„Подетална анализа доведе до модел на овој одбранбен механизам, што укажува дека одговорни за ваквите инциденти се луѓето, а не ајкулите“, изјави Клуа за порталот Gizmodo.

Истражувачите прво ги анализирале податоците за нападите документирани во Француска Полинезија, особено случаите каде можело да се утврди барем делумна мотивација. Помеѓу 2009 и 2023 година биле документирани 74 такви напади. Во четири случаи, односно околу 5 проценти, утврдено е дека нападите веројатно биле чин на самоодбрана.

Парадокс

Клуа и тимот потоа ја проучиле Глобалната база на податоци за напади од ајкули, во која се евидентирани речиси 7000 угризи од 1863 година. Анализирале случаи класифицирани како „предизвикани“, односно инциденти во кои луѓето биле во близина на ајкулите. И во таа група, околу 5 проценти – вкупно 322 угриза – одговарале на критериумите за самоодбрана.

Критериумите вклучуваат ситуации каде ајкулата гризе веднаш по дејствије на човекот што може да се доживее како агресивно, како и угризи што предизвикуваат површински, нефатални повреди, но се повторуваат. Парадоксално, одбранбениот угриз може да биде исклучително насилен во споредба со претходниот. На пример, ајкула што е исфрлена на брег може агресивно да го гризне човекот што се обидува да ја врати во морето – реакција која Клуа ја смета за очајничка борба за опстанок.

„Резултатите од оваа студија покажуваат дека ајкулите, како и секое друго животно или човек, имаат право на самоодбрана кога нивниот опстанок е загрозен“, рече Клуа.

Луѓето не треба да им приоѓаат, дури ни ако изгледаат безопасни

„Исто така, резултатите покажуваат дека, спротивно на интуицијата, не е препорачливо да се обидувате да и помогнете на ајкула во неволја, бидејќи таа таквиот гест не мора да го толкува позитивно и може да реагира агресивно“, додаде тој.

Откривајќи различни мотиви зад угризите, тимот се надева дека ќе помогне во нивната превенција. На пример, луѓето не треба да им приоѓаат на ајкулите ниту да стапуваат во интеракција со нив – дури ни ако изгледаат мирно или ако имаат потреба од помош. Исто така, се препорачува никогаш да не пливате сами во води каде има ајкули – двојките или групите го намалуваат ризикот од подолг напад.

За разлика од некои копнени предатори, останувањето неподвижен нема да ја обесхрабри ајкулата што ве доживува како плен, па ако дојде до напад, неопходно е да се обидете да се одбраните, додава Клуа.

Ајкулите најчесто се плашат од луѓето

Истовремено, истражувачите истакнуваат дека ајкулите најчесто се плашат од луѓето. Поради тоа нападите се ретки, а смртните случаи уште поретки – особено во споредба со други животни.

На пример, во 2024 година биле забележани само 88 угризи од ајкули во светот и седум смртни случаи. За споредба, се проценува дека нилските коњи годишно убиваат најмалку 500 луѓе, додека комарците – преку болести како маларија – предизвикуваат повеќе од половина милион смртни случаи годишно.

Затоа, иако е важно да се биде внимателен во води каде што има ајкули, и новинарите и јавноста треба да престанат со преувеличување на ризикот од нивните напади.

„Освен што сакаме да го намалиме бројот на угризи на теренот, се надеваме дека нашата работа ќе го промени и начинот на кој новинарите известуваат за оваа тема“, изјави Клуа. „Не треба автоматски да ги обвинуваме животните, туку да ги поттикнеме луѓето да бидат посвесни за својата одговорност.“

Тимот планира да го продолжи истражувањето и на други типови угризи, како оние предизвикани од љубопитност, за да утврдат дали човекот се перципира како потенцијален плен.

Извор: Index.hr