Овие флексибилни форми МОРА да се уредат во ЗАКОНОТ во најскоро време – ИНТЕРВЈУ СО БИЛЈАНА ЧКЛАМОВСКА
Откако се стиши пандемијата, се стиши и дебатата за работата на далечина и хибридниот модел на работа во Македонија. Во денешното интервју со Билјана Чкламовска, MSc Менаџмент на човечки ресурси, Консултант за корпоративно и работно право и управување со човечки ресурси и Предавач на Академија за човечки ресурси, разговараме за работата на далечина и за хибридниот модел на работа.
Работата на далечина во Македонија се актуелизираше во 2020 година за време на пандемијата со Ковид-19. Дел од вработените во Македонија преминаа на таков модел на работа, но дел од нив се вратија откако се стиши пандемијата. Како гледате на работата на далечина од сегашен аспект?
Законот за работни односи -ЗРО предвидува дека со договорот за вработување со вршење на работа дома работодавачот и работникот можат да се договорат, работникот да ја врши работата којашто спаѓа во дејноста на работодавачот или која е потребна за извршување на дејноста на работодавачот дома, како и за правата, обврските и условите кои зависат од природата на работата дома. Заради специфичноста на условите при работењето од дома, договорот за вршење работа од дома не може да ги содржи сите задолжителни одредби од член 28 предвидени согласно ЗРО, и заради тоа овој договор за вработување има и облигациони елементи.
Овде морам да напомнам дека во време на пандемијата со Ковид-19, повеќето работници беа испратени да работат од дома без да потпишат ниту Договори за работа од дома, ниту пак Анекси кон постоечките договори.
Инаку ЗРО предвидува обврска за работодавачот во рок од три дена, договорот за вработување за вршење на работа дома да му го достави на инспекторот на трудот, од денот на склучувањето на договорот, за да може ДИТ да направи увид дали Работодавачот обезбедил безбедни услови за заштита при работа дома. Од ова произлегува, дека во нашиот важечки Закон за работни односи не е јасно издеференцирана разликата помеѓу вршењето на работата дома и од далечина, Работата од далечина ( teleworking) не мора да биде врзана со домот или со одредена просторија. Таа може да се врши и од отворен простор, од плажа или од планина, од било каде, потребен е само пристап до интернет.
Денес работата од дома стана секојдневие за многу компании, особено компании од областа на ИТ индустријата, маркетингот, онлајн трговијата и разни други услужни дејности кои ја обавуваат својата дејност преку разни онлајн апликации.
Кај поголемиот дел пак од македонските компании, во тренд е враќањето на работниците во работни простории, најверојатно заради подобра контрола врз работата, што кај луѓето, особено од ИТ секторот предизвикува негодување.
Претходната власт започна да ја имплементира работата на далечина во новиот закон за кој уште не се знае дали ќе биде донесен. Кој е Вашиот став по однос на уредувањето на работата на далечина во Законот за работни односи? Дали треба да се измени стариот и да се имплементираат одредбите или пак потребно е да се донесе комплетно нов закон?
Да, јас учествував во работната група за донесување на новиот закон за работни односи, што за жал, не ја виде светлината на денот. Во работната верзија од законот беа јасно дефинирани работата од дома и работата од далечина во два различни члена, во кои беа утврдени и условите и основните елементи што би требало да ги содржат Договорите за вработување за ваков тип на работа. (на пр. кој ќе ги сноси трошоците за електрична енергија и интернет, кој ќе ги обезбеди средствата за работа, како ќе се доделуваат работни задачи, како ќе се врши контрола врз работата и сл.)
Сеуште не знам дали новата власт ќе реши да донесе комплатно нов закон или само измени и дополнувања на постоечкиот, но како и да е, овие два вида на алтернативни, флексибилни договори би требало да се утврдат во законот во најскоро време, согласно новите облици на вработување.
Како можат самите компании да го инкорпорираат овој модел на работа во своите деловни политики?
Мислам дека најдобар баланс помеѓу желбите на вработените, особено оние од помладата генерација, на кои им е попривлечен флексибилниот начин на работа и менаџментот, кој смета дека ја губи контролата над вработените што работат од далечина е хибридниот модел што значи одредени денови од неделата или од месецот да се дозволи работа од далечина, а одредени денови вработените да мора да работат во просториите на работодавачот.
Сето ова мора да се договори со посебни Договори за вработување во кои ќе бидат јасно дефинирани меѓусебните права и обврски помеѓу работодавачите и работниците.
Дали компаниите каде тоа е можно, би требало на вработените да им понудат изберат помеѓу работа на далечина и хибридна работа, со оглед на тоа дека не секој може да работи постојано на далечина (за многумина работа на далечина подразбира работа од дома)? Доколку да, зошто е важно да се понудат и двата модели?
Сметам дека компаниите каде тоа е можно, би требало на вработените да им понудат изберат помеѓу работа на далечина и хибридна работа, затоа што, на работниците од зум генерацијата, која веќе стапи на пазарот на труд, еден од главните приоритети им е балансот помеѓу приватниот и професионалниот живот, што подразбира флесибилно работно време и нула толеранција за микроменаџмент. Компаниите кои тежнеат да бидат бренд работодавачи и да привлекуваат таленти, би требало задолжително да нудат можност за работа на далечина или барем хибридна работа.
